Lieve familie en vrienden,

Bedankt voor jullie (veelal bezorgde) reacties, maar wees gerust, het gaat echt goed met me. Ik zit nu met een lekkere kop café au lait in een vrij luxueus hotel in Erfoud, waar ook een groot Engels reisgezelschap is neergestreken. Verder heb ik de afgelopen dagen Nederlandse mensen ontmoet en vooral ben ik me een heel stuk meer op m'n gemak gaan voelen. Marokko vraagt gewoon even een paar dagen om te acclimatiseren! (Hoewel, over klimaat gesproken, overdag is het heel aangenaam, maar zodra de zon onder is, 17.30 u, is het koud!)

In het kader van alle sportieve en bijzondere nevenactiviteiten die ik tijdens deze reis heb ondernomen (o.a. per hydrospeed door een wildwaterbaan, dolfijnen en walvissen spotten en kitesurfen) heb ik nu voor het eerst van m'n leven op een dromedaris gezeten en een tochtje door de woestijn gemaakt! Héél aparte ervaring!

En aangezien hier goede internetverbinding is, jullie me wat bezorgd volgen, en ik jullie heel graag de woestijnfoto's wil laten zien, hier dus al weer een verslagje.

Maandag 7 november, Rissani - Merzouga, 39 km (+ 2 km op een dromedaris!)

Omdat het vandaag maar een heel korte etappe is, vertrek ik op m'n gemak. Gisteravond laat heb ik het voorgaande verslag in de lobby/salon van hotel Kasbah Essani op de blog gezet, en de eigenaar van het hotel, Monsieur Hassan, zat daar ook en maakte een praatje en bood thee aan:

Ook zette hij een soort barbecue als kacheltje neer, aardig. Hij is erg trots op zijn hotel (terecht) en vroeg me foto's van het zwembad te nemen, zie hieronder:

En bij het afscheid vanmorgen moesten er ook foto's bij de poort genomen worden:

Goed, en dan eindelijk op weg. Ik fiets door Rissani, waar bijna alle winkeltjes gesloten zijn i.v.m. het offerfeest vandaag. Verscheidene Marokkaanse mensen hebben me de oorsprong van het feest uitgelegd: Abraham had in een visioen (of een droom) van God/Allah te horen gekregen dat hij zijn zoon moest offeren, om zijn geloof in en trouw aan God te bewijzen. Als Abraham op het punt staat zijn zoon de keelaf te snijden, geeft God een schaap in zijn plaats. Ik kende dit verhaal wel (2,5 jaar op christelijke lagere school gezeten), maar blijf het vrij gruwelijk en absurd vinden. Maar dit is dus de reden dat er vandaag duizenden schapen geslacht worden. Vlak na het 'nieuwe' centrum van Rissani fiets ik langs de oude kasbah, pas nadat ik onderstaande foto genomen heb zie ik dat het nog steeds bewoond wordt.

Daarna fiets ik door een eindeloos lijkende woestijnvlakte. De temperatuur is echter wel aangenaam, dus het is niet erg zwaar.

Dan zie ik in de verte de zandduinen van de Erg Chebbi opdoemen.

Aan de voet van dit (Sahara) zandduinengebied van ca. 12 bij 28 km ligt het dorp Merzouga, wat vooral een strook hotels in Kasbah-vorm is. Ernaar toe voeren alleen zand/gravelwegen, en ik moet dan ook 2,5 km erheen lopen. Dit is even voorbij de helft:

De kasbah-hotels zijn gebouwd in de vorm van paviljoens rond tuinen, waar het vrij koel kan blijven. Een aangename plek voor een lunch met de traditionele en lekkere harira-soep (en een glas Marokkaanse wijn!).

In het hotel tref ik weer Jeroen en Manon uit Amsterdam, met wie ik gisteravond gegeten heb. Zij gaan vanmiddag de woestijn in per dromedaris en blijven daar slapen in een Berbertent. Het toerisme is hier een hele industrie; overal kun je dromedaris 'treks' en 'bivouacs' regelen en voortdurend hoor je ook het geluid van motoren en quads, en dat laatste is een beetje jammer. Maar ja, nu ik hier ben (voor het eerst en waarschijnlijk ook voor het laatst) zou het zonde zijn als ik de kans op een tochtje per 'schip van de woestijn' zou laten lopen. Zonder problemen - zelfs tijdens de dag van het offerfeest - kan ik een tochtje van een paar uur boeken. Vanaf het dakterras van de kasbah kan ik de dromedarissen al zien staan.

En dan, tegen half vijf, is het zover, ik ga de zonsondergang doorbrengen op de woestijnduinen van Erg Chebbi, daarheen gebracht per dromedaris. Opstappen gaat redelijk makkelijk (hoewel lastiger dan op de fiets), maar als de dromedaris gaat staan moet je je erg goed vasthouden!

En dan zit ik er!

We gaan op weg, en bij elke stap schommel je heen en weer, maar dat went. Alleen als je omlaag gaat voelt het wat hachelijk, maar alles gaat goed. Prachtige plaatjes:

Het laatste stuk naar de top van een hoog duin lopen we (begeleider Ibrahim en ik), de dromedaris wordt beneden achtergelaten met een touw om een van zijn voorpoten (of is het benen?). Hij (de dromedaris dus) is echter wat nukkig en wil terug naar z'n kameraden. Een paar keer moet Ibrahim naar beneden rennen om de dromedaris terug te halen. En dan is het kijken naar de zonsondergang en de kleuren van het zand.

(Foto genomen door Ibrahim; heeft wel gevoel voor compositie, niet?)

In de verte gaat een (toeristen-) karavaan:

Het wordt donker en de maan schijnt boven de woestijnduinen als we teruggaan.

Dinsdag 8 november, Merzouga - Erfoud, 64 km

Ik moet vanaf Merzouga dezelfde weg terug naar Rissani, en dan verder noordelijk naar Erfoud. Nadat ik de 2,5 km teruggelopen ben over het woestijnpad naar de asfaltweg en weer op de fiets zit, word ik ingehaald door Dick en Margriet, een nog niet zo lang gepensioneerd echtpaar met wie ik gisteravond samen gegeten heb, vervolgens door een ander Nederlands stel dat ook in het hotel verbleef en daarna nog door Jeroen en Manon, die kennelijk de nacht in de woestijn goed doorgekomen zijn. Zij zwaaien me allen vanuit hun huurauto's vrolijk en bemoedigend toe. Het is prettig fietsen, met (weer!) wind in de rug en een temperatuur van zo'n 22 °C. Halverwege zie ik twee eenzame dromedarissen rechts van de weg. Er is geen begeleider bij maar hun voorpoten zijn met een touw aan elkaar verbonden, zodat ze niet weg kunnen rennen.

Rustig grazend aan de enkele droge struikjes lopen ze langzaam in de richting van de weg en steken deze over, wat onderstaande foto oplevert:

Ook vandaag hoef ik niet al te ver, en in Rissani neem ik even pauze voor koffie. Puur uit nieuwsgierigheid fiets ik in het centrum een stukje verder door, voorbij de afslag die ik moet hebben. Voel me zoveel meer op m'n gemak dan een paar dagen eerder. Ik kijk naar de bedrijvigheid op straat en de diversiteit aan mensen, van mediterrane tot negroïde types, en alle schakeringen daartussen en veelal in traditionele kleding. Zo jammer dat ik ze niet onbeschaamd van dichtbij kan fotograferen - zou een mooi document opleveren.

Als ik een paar bananen bij een marktkraampje koop hoor ik ineens achter me zeggen: 'Bent u soms een Nederlandse?' Ik draai me om naar het Nederlandse stel met een lach: 'Ja, uiteraard.' De man antwoordt: 'Ik zag uw Van Herwerden fiets, komt u uit Voorburg?' Leuke ontmoeting. Zij komen uit Amsterdam, maar de man is geboren in Voorburg - wederom, kleine wereld!

Ik fiets de laatste 20 km naar Erfoud, weer naar een heel behoorlijk kasbah hotel. Later in de middag ga ik naar de Manar Marbre fabriek vlakbij, waar zwart marmer met daarin fossielen van slakken en inktvissen van 380 miljoen jaar oud (info van gids) wordt verwerkt tot tafelbladen, wastafels, fonteinen en siervoorwerpen. Heel bijzonder.

Er zijn ook wat kleinere objecten die je kunt kopen, maar alles is natuurlijk loodzwaar. Dus nee, ik neem geen zwartmarmeren schaaltjes en boekensteunen mee als souvenirs : - ).

En ook in de badkamer van mijn hotelkamer zit zo'n wastafelblad.

Morgen ga ik verder naar het westen, weer naar de bergen en naar de Todra en Dades Gorges. Zal wat pittiger fietsen zijn.