Hallo lieve blogvolgers,

Nu ben ik dus in Marokko, dat heb ik gehaald! Ik heb hier nog niet echt gefietst, dat gaat overmorgen pas gebeuren. Ik heb een paar dagen in Tanger doorgebracht, bijna een hele dag met de trein gereisd, en een dag puur toerist geweest in Marrakech. Hieronder het van dag-tot-dag verslag. (Je kunt natuurlijk ook naar het blogdeel met alle foto's gaan. Daar staan nog meer foto's dan ik hier in dit verslag heb geplaatst.)

Zaterdag 29 oktober, Tarifa (Spanje) - Tanger (Marokko), 3 km op de fiets (de rest per veerboot)

De veerboot doet 35 minuten over de overtocht, en die breng ik vrijwel allemaal door staand in een rij om m'n paspoort te laten controleren en stempelen, niet erg efficiënt en zeker niet klantvriendelijk, maar ja, het is niet anders.

Van de boot af gaat snel: de lopende passagiers moeten allemaal over een loopbrug en ongetwijfeld ook weer in een rij. Ik, als enige fietser, mag vóór de auto's uit door de controlepost en zo fiets ik ineens in Tanger. Het verkeer is rommelig en druk, maar niet onoverkomelijk chaotisch. Via internet had ik een hotel geboekt en dat kan ik snel vinden. Daarna ga ik de stad in, althans de zgn. 'nouvelle ville', aangelegd vanaf het begin van de 20^e eeuw. Het is aanvankelijk wel een cultuurschok; ondanks dat ik me wel had voorbereid op een islamitische samenleving, met gescheiden rollen en gedragspatronen voor mannen en vrouwen, en op een lagere levensstandaard dan in Europa, is het verschil toch groter dan ik verwacht had. Zo dacht ik dat hooguit de helft van de vrouwen een hoofddoek zou dragen, en slechts enkelen de traditionele kaftan. In werkelijkheid - althans hier in Tanger - loopt slechts zo'n 5% van de vrouwen zonder hoofddoek. Een meerderheid draagt ook een kaftan, een enkele keer zonder hoofddoek. Ik zie ook soms sluiers voor het gezicht, van net aan de kin bedekkend tot een volledige burka. Een deel van de (vooral oudere) mannen draagt een djellaba (= kaftan met puntcapuchon). Jonge mannen - en dat lijkt wel de meerderheid van de bevolking hier, gaan over het algemeen volledig westers gekleed. Die kleding lijkt slechts een onderdeel van hun grotere totale vrijheid. Zo zitten in de traditionele cafés alleen mannen. In de wat modernere cafés soms ook vrouwen, maar dan vrijwel altijd met een man samen. Alleen in enkele moderne grand cafés heb ik ook vrouwen met elkaar gezien. De enige alleen zittende vrouw ben ik. Hoe ik ook m'n best doe om me zo conservatief en bedekkend mogelijk te kleden, ik val erg op, zeker nu met m'n bijna witgebleekte haar. Er zijn wel wat andere toeristen, maar die lopen ofwel in grote groepen met een sticker op de (soms echt veel te blote) shirts achter een gids aan, ofwel (en dat zijn er ook maar weinig) het zijn echtparen. En op de fiets heb ik helemaal bekijks - ik heb hier ook nog geen enkele andere vrouw op de fiets gezien, dus dat wordt straks nog wat. Hoewel het fietsen me ook een zeker soort zelfvertrouwen geeft: ik ben dan geen aapjeskijkende toerist, maar ben bezig met een sportieve tocht.

Het tijdsverschil met de Europese zomertijd is 2 uur, en om zes uur 's avonds wordt het snel donker.

Zondag 30 oktober, Tanger, 7 km

Op advies van de hotelreceptionist doe ik een 'excursie' met een taxi. De chauffeur (oudere man, weinig tanden, vriendelijk) rijdt me rond door Tanger, de buitenwijken, uitzichtpunten en langs huizen en paleizen van de heel rijken. Hij laat me dus de voor hem bijzondere dingen zien, terwijl ik eigenlijk meer geïnteresseerd ben in het 'gewone' Marokko. Zo toont hij me de Romeinse graven:

(In een Europees land zou hier op zijn minst een hek omheen staan en waarschijnlijk toegangsgeld voor geheven worden. Hier loopt iedereen er zo overheen en wordt het als picknick- c.q. afvalplaats gebruikt.......)

Omdat ik ook de kasbah en medina wil zien (vesting en oude stad) belt de taxichauffeur een gids en word ik daaraan overgedragen : - ). De gids is een voormalig journalist die Engels spreekt, maar met een dusdanig accent dat ik het Frans van de taxichauffeur haast makkelijker te volgen vond. Op diverse plekken is er een informele markt met vooral groente en fruit. Tweemaal per week komen Berbers uit het Rif-gebergte naar Tanger om de opbrengsten van hun boerderijtjes te verkopen. De vrouwen zijn in typische klederdracht.

We lopen verder door de medina en ik vind het prettig om bij dit eerste bezoek een gids bij me te hebben - het is hier niet bedreigend of zo, maar zo raak ik langzaam hier gewend. We komen ook bij de Grand Socco, een levendig plein vlak voor de toegang tot de medina.

's Middags probeer ik nogmaals vervoer naar Marrakech (600 km zuidelijk van Tanger) te regelen voor mij en de fiets. Gisteren had ik al geïnformeerd bij het station, maar daar werd me duidelijk gemaakt dat ik de fiets apart zou moeten laten vervoeren, via een ander station. Dat leek me écht geen goed idee. Een andere mogelijkheid was met de bus gaan, daarin zou de fiets wel mee kunnen. Maar bij de Gare Routière (busstation) was het zo'n chaos, met diverse kleine kantoortjes van verschillende busmaatschappijen en massa's mensen en geschreeuw en gedoe, dat de moed me in de schoenen zonk. Toen ook nog bleek dat er alleen aan het eind van de middag bussen vertrekken, die dan midden in de nacht in Marrakech aankomen, leek dit een nog minder aantrekkelijke optie. Bij het treinstation vertelt een andere beambte me net als zijn collega gisteren dat ik de fiets apart moet versturen; er zit dus niets anders op en ik fiets, met een paar keer de weg vragen, naar het andere station en geef daar met pijn in m'n hart en grote ongerustheid m'n fiets af bij het expeditiekantoortje. Er wordt me verzekerd dat de fiets zonder problemen dinsdagmiddag 1 november in Marrakecht zal zijn. Ik hoop het .........

Maandag 31 oktober, Tanger (uiteraard niet gefietst)

's Ochtends loop ik door de 'nouvelle ville', met grote appartementsgebouwen uit de jaren dertig van de 20^e eeuw. Sommige delen hebben nog wat grandeur, en andere zijn echt nieuw

maar een groot deel ziet er ook verwaarloosd uit. Ik ruik ineens een geur die ik even niet thuis kan brengen, boerenland? Dan zie ik, in een parkeergarage (!) een aantal schapen staan op stro achter wat hekken.

En dat is in dit gebouw:

Komende maandag is het slachtfeest en elke - uitgebreide - familie koopt daarvoor een schaap dat dan (ritueel) geslacht zal worden. Tot die tijd worden de gekochte schapen, thuis, op binnenplaatsjes en balkons, en hier dus in de parkeergarage gehouden. Ik zag zelfs een schaap vervoerd worden op de achterbank van een nog heel behoorlijke personenauto!

Na een tijdje kom ik in een soort volkswijk terecht met allerlei straathandel.

Aanvankelijk zette ik voortdurend m'n zonnebril op als een soort schild voor de loerende blikken en opmerkingenvan sommige Marokkaanse mannen, maar ik heb vandaag gemerkt dat ik er minder last van heb zonder zonnebril. Waarschijnlijk komt dat omdat een zonnebril wat leeftijdverhullend is. Je gaat natuurlijk niet fluiten naar iemand die je moeder had kunnen zijn : - ).

Als ik de weg terug vanuit de volkswijk gevonden heb kom ik in de buurt van de Grand Socco bij een rijtje werkplaatsjes van siersmeedwerk. Hier zijn de ambachten soms dus nog bij elkaar gebundeld, zoals in vroeger eeuwen ook in Europa gebruikelijk.

Een ander onderdeel van de eerdergenoemde cultuurschok is (het ontbreken van) de alcohol. Werd er in Spanje rustig bij het ontbijt koffie met sterke drank erin of ernaast gebruikt, en werd verder zowat de hele dag alcohol gedronken; hier is zelfs in het Italiaanse restaurant geen wijn te krijgen! Even afkicken, dus. En het is hier vrij smerig. Alles wordt gewoon op straat gegooid en hygiëne lijkt een onbekend begrip, om over milieubewustzijn nog maar te zwijgen. Mooie nieuwe gebouwen staan naast braakliggende terreinen waar afval wordt gedumpt en vooralsnog mijd ik het zoveel mogelijk om naar het toilet te gaan buiten m'n hotel.

Maar ik merk al na 2 dagen dat ik toch ga wennen, gelukkig. Ik loop met veel meer zelfvertrouwen door de stad dan de eerste dag. Groot voordeel hier is dat ik me verstaanbaar kan maken met Frans. Hoewel ik de eerste dagen weer eens alle talen door elkaar gooi en 'gracias' zeg als er koffie voor me wordt neergezet.........

1 november, Tanger - Marrakech (600 km per trein)

Met een 'kleine' taxi ga ik naar het station. Dit zijn taxi's die alleen binnen de stad rijden, hier zijn ze turquoise met een gele streep.

Ik had - zonder me er van bewust te zijn - een 2^e klas treinkaartje gekocht, maar de treinreis duurt 8,5 uur en dan is een beetje comfort en vooral ruimte wel prettig. Voor een paar euro bijbetaling heb ik een ruimere plek.

Een tijdje zit ik alleen en kijk ik naar het vrij kale landschap en o.a. mensen die op ezels onderweg zijn.

Dan krijg ik een medepassagier in de coupé: een aardige spraakzame apotheker, die voor scholing en congressen regelmatig naar Europa, m.n. Brussel, reist. We behandelen o.a. de historie van Marokko, de (wereld)economie, cultuurverschillen en religie. Kortom, ik moet nogal op m'n Franse tenen staan : - ). Nadat hij na zo'n 4 uur uitstapt, komt een wat somber kijkende man in de coupé zitten, die bij de politie werkt en ook spraakzaam is. Weinig naar buiten kijken dus, en al helemaal niet lezen......

Ik moet overstappen in Casablanca en in de vrij volle coupé komen als laatsten een vrij grote Marokkaanse man en meisje binnen, die naast me gaan zitten. Echter, ik hoor de man een gesprek voeren met zijn mobieltje in het Nederlands. Hij blijkt uit Amsterdam te komen en bezoekt nu o.a. zijn grootouders. Leuk en relaxed om Nederlands te kunnen praten. Even na vieren komt de trein aan in Marrakech.

In de stationshal staat de chauffeur van Sentiers Berbères (de organisatie die de hotels in Marokko voor m'n fietsreis heeft geregeld, evenals de transfers) keurig op me te wachten met een papier met mijn naam erop. Dan gaan we gezamenlijk op zoek naar m'n fiets. We worden van de ene plek naar de andere verwezen, en ik word steeds ongeruster, en als we dan eindelijk bij het goede depot zijn, wordt bewaarheid waar ik al voor vreesde: mijn fiets is er niet!!! Ik schiet in de stress en sta bijna te janken. Dan maakt de man van het bagagedepot nog een grapje in de trant van 'dan pak je toch een andere fiets die hier staat'. Ik ontplof zowat en schreeuw 'Non, non, non !!!'. Ik kom vast wel hysterisch over, jammer dan, ze begrijpen in ieder geval dat het heel belangrijk voor me is. De baas gaat bellen - duurt heel lang - en komt geruststellend lachend naar me toe en verzekert me dat de fiets er mogen zal zijn; hij zou nu nog in Casablanca staan. Morgen terugkomen dus. Ik ben er absoluut niet gerust op maar probeer het van me af te zetten.

M'n hotel is vlakbij het beroemde Jemaa El Fna plein (quote wikipedia):

Djemaa el Fna (Arabisch: ???? ??????) is een centraal plein in de Marokkaanse stad Marrakesh. Het plein is erg populair bij toeristen. 's Ochtends wordt er een markt gehouden waar je allerlei authentieke Marokkaanse producten kunt kopen. In de middag verandert het plein in een soort van ongeorganiseerde chaos. Tussen de duizenden bezoekers zijn diverse curiositeiten te zien, zoals: slangenbezweerders, tandentrekkers, verhalenvertellers, acrobaten, waterverkopers in traditionele klederdracht en muzikanten. Rondom het plein bevinden zich diverse restaurants en hotels. Aan de noordoostkant van het plein ligt een soek.

Het Djemaa el Fna-plein werd in 2001 toegevoegd aan de Lijst van Meesterwerken van het Orale en Immateriële Erfgoed van de Mensheid van UNESCO.

Dit klopt wel zo'n beetje. Zie de foto's:

Woensdag 2 november, Marrakech

Gelukkig, gelukkig, gelukkig! M'n fiets is er! Na het ontbijt op een soort dakterras van m'n hotel met Monsieur Toufik (de chaffeur) naar het bagagedepot gereden en daar was m'n fiets - onbeschadigd - gearriveerd. We handelen het papierwerk af en de fiets gaat achterin de SUV.

Als ik deze foto maak zegt Toufik: C'est ton bébé! Dat klopt wel een beetje.

De rest van deze dag kan ik gewoon toerist zijn en in de souks verdwalen (moet de hulp van 2 jongetjes inschakelen om er uit te komen; in dit doolhof met doodlopende straatjes red ik het niet met m'n richtinggevoel). Zie verder de foto's hieronder en in de aparte fotoserie en bedenk erbij de geuren van kruiden, het geroep van straatverkopers, de herrie en stank van rondscheurende brommers, de regelmatige oproepen tot gebed en Arabische muziek.

Hieronder eerste de Koutoubia moskee, de grootste van Marrakech en Marokko:

En dan beelden van de souk:

Laat in de middag wil ik per taxi naar de Jardin des Majorelles, de grote tuin bij de villa van de overleden Franse couturier Yves Saint Laurent, die is opengesteld voor publiek, maar ik laat me door een rijtuigkoetsier overhalen en ga er als heel decadente toerist per rijtuig heen : - )

Morgen ga ik met de chauffeur over het Atlasgebergte (er schijnt sneeuw te liggen) naar Agdez, en overmorgen begint het echte fietsen weer!